Иницијатива за референдум

Како граѓани, имаме право да практикуваме демократија.
Иако уште веднаш ги собравме првите сто потписи за граѓанската иницијатива за распишување референдум „за или против изградба на црква, џамија и други верски објекти на плоштадот Македонија“, вчера продолживме со собирањето потписи на градскиот плоштад. Бујрум, можете да ја дадете својата поддршка, независно дали сте од општина Центар (каде што ќе се распише референдумот), или од некоја друга скопска општина (потписи за поддршка), на следниве пунктови:

- Плоштад Македонија, секој работен ден од 18 до 21 часот

- Културен центар Точка, секој работен ден и в сабота од 10 до 17 часот

- Кај фонтаната во Градски парк, в сабота и в недела, 16 и 17 август, од 10 до 14 часот.

Еве и една моја изјава, дадена за А1: „Мислам дека плоштадот треба да биде јавно место, достапно на сите. Ако биде црква, или џамија или било кој друг објект, којшто нема да биде достапен на сите, тоа нема да биде плоштад Слобода“, вели Жарко Трајановски, од невладината „Граѓани за европска Македонија“. (Политичко-верските препукувања како основа за меѓуетнички тензии?)

Конзервативна хипокризија

(Денешната колумна, која во еден дел е реакција на колумната на Влатко Ѓорчев)

Што ли правеше последнава година непоправливиот повторувач - „конзервативната“ влада на Груевски, наместо трпеливо и посветено да ги решава домашните задачи за ЕУ („реперите“)? И годинава нашиве „конзервативци“ продолжија со трендот да „остваруваат“ работи што не се нивна работа.

Прво што решија да прават е да изградат државна црква на плоштадот со буџетски пари. Колку ли само месеци, енергија, време и пари беа залудно потрошени за најпосле премиерот да признае дека изградбата на верски објект воопшто не е прашање за кое тој бил надлежен? Продолжија со градба на огромен број скапи скулптури и споменици (вклучително и на мегаломанскиот споменик на „Mеgas Alеxandros“) - иако и тоа не беше нивна надлежност. И градскиот превоз на Скопје не е надлежност на Владата, ама „конзервативците“ изарчија баеги енергија и пари за распишување неуспешни тендери за претпотопски двокатни автобуси кои никој веќе не ги произведува. Џабе премиерот се обидуваше да ги испере рацете од аферата „Сведмилк“. Пирамидалната млекарница немаше да биде толку голема афера ако „конзервативците“ не беа пиеле јогурт таму каде што не им е работа.

Најголемото „кидање“ од часови на „конзервативците“ се случи за време на локалните и претседателските избори. Наместо на ЕУ-агендата, министрите и државните службеници со месеци работеа за интересите на нивниот „конзервативистички“ клан, користејќи ги сите државни ресурси што им стоеја на располагање. Колку ли само предизборни лопати фрли Груевски на камен-темелници чија изградба воопшто не беше во надлежност на Владата? Колку ли само нови партиски „конзерви“ беа предизборно и постизборно регрутирани во јавната администрација, наспроти потребата за нејзино де-конзервирање и редуцирање? Најпосле, што бараше ликот на премиерот на градоначалничките плакати „Заедно можеме повеќе“ - да предупреди дека децентрализацијата е обична илузија, и дека локалната власт комплетно зависи од волјата на „конзервативните“ носители на извршната власт?

За тоа колку „конзервативците“ го „остварувале“ тоа што не им е работа, сведочат и бројните одлуки на Уставниот суд: за укинување на „патриотските“ сметки, за укинување на веронауката во основното образование, за случајот Клинички центар (мешање на Владата во надлежностите на Собранието), за обидот законски да се стави рака врз пензионерскиот „солидарен фонд“. Наспроти конзервативистичкиот стремеж за пазарни и други слободи, Уставниот суд сведочи за спротивното - за обидите на Владата да ја наруши слобода на пазарот и претприемништвото и да задре во доменот на приватноста и во индивидуалните човекови права. Наместо да се освестат и да почнат да работат согласно Уставот, нашиве „конзервативци“ извршија невиден партиски атак врз Уставниот суд. Знам, ќе забележите, тоа не беше атак од страна на Владата, туку од страна на ВМРО-ДПМНЕ. Но, зошто многу повеќе информации за работата на Владата може да се најдат на партиската страница на ВМРО-ДПМНЕ, отколку на официјалната страница на Владата? Зошто со недели на прво место упорно стои писмото на МПЦ и на другите верски заедници со барање повторно да се воведе укинатата веронаука?

И покрај полжавското спроведување на ЕУ-реформите, разбивањето на системот на поделбата на власта, дрското газење по демократските традиции и принципи, газењето на основните човекови права, влошувањето на односите со нашите ЕУ-соседи, „конзервативците“ сега сакаат да не' убедат дека тие ми ти биле најголеми Европејци. На колегата (колумнист) Ѓорчев, кој се обидува да ми одржи лекција по „конзервативизам“ и „европеизам“, би му поставил неколку прашања:

Ако ВМРО-ДПМНЕ е навистина конзервативна партија, зошто не се откаже од зборот „револуционерна“ организација во своето име? (Или за нашиве дрвено-железни, ѓоа револуционери-конзервативисти, важи забелешката на Хана Арент: „Добро е познато дека најрадикалните револуционери ќе станат конзервативци првиот ден по револуцијата“.)Ако ВМРО-ДПМНЕ е навистина конзервативна партија, зошто не се откажува од „туторската“ позиција кога е на власт и, како и другите конзервативни партии во ЕУ, не работи на редуцирање на Владата и на јавната администрација? (Или Дизраели беше во право кога тврдеше дека „конзервативната влада е организирана хипокризија“).

Ако „конзервативизмот е врзан за стварноста“ и европските вредности, зошто ВМРО-ДПМНЕ упорно претпочита да води антички и неолитски археолошки кампањи што немаат врска со стварноста? Зошто не води кампањи што ќе ги промовираат темелните принципи на ЕУ-демократијата, владеењето на правото и почитувањето на човековите права - принципи што се загрозени токму од самоволието што катадневно го манифестираат „конзервативците“?

Најпосле, ако „конзервативизмот значи негување на традициите и почитување на идентитетот“, зошто ВМРО-ДПМНЕ ги изневерува државните традиции на АСНОМ, фаворизирајќи нов национален идентитет, сосема туѓ на основачите на македонската антифашистичка држава? Наместо промоција на македонскиот библиски, антички, неолитски и претпотопски идентитет, зошто не се промовира македонски европски идентитет?

Навистина штета што не се меѓу нас Аденауер, Шуман и Де Гаспери. Ѓорчев ќе имаше прилика да ги прошета пред споменикот на Александар и на арената „Филип Втори“ - најпосведочени демохристијани и негувачи на традиционалните семејни вредности. Ех, да можеше да ги однесе и во „европскиот“ музеј на ВМРО-ДПМНЕ! Можам да си ги замислам како се восхитуваат од восочната фигура на Иван (Ванче) Михајлов, додека Ѓорчев им раскажува за демохристијанските подвизи на воениот соработник на Мусолини, Хитлер и СС-овецот Химлер, и личниот пријател на творецот на Јасеновац - Анте Павелиќ. Сигурно ќе беа воодушевени. И Аденауер (кој со години бил прогонуван од нацистите), и Шуман (кој за малку го избегнал Дахау поради отпорот кон нацистите) и Де Гаспери (кој чмаел во затворите на Мусолини поради антифашистичка дејност). Пред восочната фигура на „крволокот Иван Михајлов“ (извадок од манифестот на АСНОМ), основоположниците на ЕУ ќе можеа лично да се уверат како „конзервативизмот на ВМРО-ДПМНЕ се надоврзува на борбата за слобода и за национална самостојност водена од изворната ВМРО“.

За илинденскиот мит

(Еве, со задоцнување, ја постирам минатонеделната колумна која доживеа невиден атак во „Нова Македонија“)

Не е секој ден Илинден. Но, речиси и да нема Илинден, а да не ме обземат размисли за вечната метафизичка тема - односот помеѓу митот и реалноста. Овој пат бев инспириран од зборникот „Дамјан Груев (1871-1906): Сто години од неговата смрт (1906-2006).“ На крајот од книгата, по интересните историски статии, како прилог се дадени неколку народни песни за смртта на Груев. Според првата песна „Низ Петлец идат трима војводи“, Даме Греув славно загинал во битка, откако бил ранет во селото Русиново „здраво опсадено од Турци јаничари“. Како причина за смртта се наведува предавство: „Бог да убие нашита шпиони што предадоха славната чета“.
Втората песна е испеана од една бабичка, која во времето на настанот имала 29 години. Наместо храбра херојска борба од страна на војводите, опеана е малку поинаква верзија на настанот: „Низ Петлец идат трима четници / идат и питат за Русиново./ Па си ојдоа у Алаѓозо,/ па си запија рујното вино / рујното вино, лута ракија / па се опија, та не знаеја, та не знаеја на каде д’идат / та и затече турскио аскер, / та и затече, та и истепа.
Сосема случајно, еден ден откако ја прочитав песнава, заврзавме разговор со еден човек од Русиново околу „македонцките работи“. Не издржа срце мое „јуначко“, па го прашав што раскажувале неговите соселани за херојската смрт на Груев. „Нема ништо херојско во неговата смрт“, ми рече: „нашата историја не ќе да е верна“. Според кажувањата на неговите постари соселани, очевидци на настаните, Даме Груев бил „пијан како земја“, и тоа била главната причина зошто навреме не го напуштил селото, откако наишол аскерот. Во што да веруваме сега - во писанијата на нашите историчари, кои воопшто не го земаат предвид учинокот на „рујното вино“, ем „лутата ракија“, или пак во тоа што го раскажале и опеале очевидците?
Нејсе, без разлика каква била смртта на „апостолот на македонската слобода“, таа го означува симболичкиот крај на македонската револуционерна организација која останува и без „срцето на револуционерна Македонија“ (Гоце), и без „волјата на револуционерната Македонија“ (Даме). А еве што предупредувал пред почетокот на востанието „разумот на револуционерна Македонија“ (Ѓорче) за погубната и избрзана одлука на Солунскиот конгрес: „ако го прогласиме ова востание, ќе ја подбиеме идејата за сенародно востание за долго време, зашто ќе се кренат само во неколку околии“. Нејсе, „волјата“ не го послушала ниту „разумот“, ниту „срцето“, па „организацијата“ сепак се решила на кобното востание. Ѓорче бил сосема во право ем кога предупредувал дека сега е „невозможно сенародно востание“ ем кога претскажувал дека „ние ќе работиме против сами себе“. Тоа го потврдува и Никола Петров Русински, еден од противниците на востанието: „Востанието како ненавремено, неподготвено, непопуларизирано, неистовремено, неопшто, донесе последици - капитулација на ВМОРО и паѓање во плен, во прегратките на бугарскиот врховизам, кој пред тоа во текот на шест години се бореше со ВМОРО, додека не ја потчини и не ја разурна“.
Свесни ли сме што всушност славиме на 2-ри август во Крушево? Крвавите крушевски собитија се последица од (не)промисленото хушкање на Гарванов (поранешен лидер на антивмровско револуционерно братство) и лажното уверување на Сарафов дека со 300.000 армија „Бугарија ќе војува, ние само да дадеме повод“. Како резултат на остварувањето на желбата на Гарванов и на Сарафов (а без „волјата“, не ни можела да биде остварена), настрадува не само дотогаш престижната револуционерна организација, туку и голем дел од населението: „Настрадале 201 населено место, биле изгорени 12.400 куќи, 70.836 лица останале без покрив над главата, над 30.000 лица избегале, 8.816 лица биле убиени.“ (Историја на македонскиот народ, 1972). И за македонската трагедија децении по „Илинден“ можат да се кажат многу зборови. Со разгорувањето на пропагандите во Македонија почнуваат крвави долгогодишни меѓусебни пресметки помеѓу српските и „бугарашките“ чети, а по убиството на Иван Гарванов и Борис Сарафов (по наредба на Јане Сандански) се разгорува „братоубиствената“ борба во „организацијата“ која продолжува со децении.
Затоа, наместо да го воспеваме морбидното и самоостварливо пророштво на винопиецот Груев („Подобро ужасен крај, отколку ужас без крај“), на секој црн Илинден поарно е да се потсетуваме на пророчките думи на трезвениот Мисирков: „Револуциата на пролет ке бидит наи глупаото, шчо можиме ние да напраиме. Со револуцииата на пролет ке се користат само нашите неприиатели, коии си имаат само есапи, противни на нашите национални интереси.“
Ако Мисирков беше во право - а беше во право - тогаш редно е да си го поставиме прашањето, колку и да звучи на прв поглед еретички: Дали Питу Гули и неговите соборци „ја дале својата жртва кога тоа било најпотребно“ или, како што сугерира Мисирков, Даме Груев и другарите го направиле „наи глупаото, шчо можиме ниие да напраиме“? Наместо да ги прифатат неизбежните реформи, кренале неуспешна револуција, која со текот на времето се преобразила во национален мит.
Слично, не помалку еретичко прашање се наметнува пред нашата политичка елита и денес: Дали треба да се крене општонародно востание за одбрана на „името и идентитетот“, или да се прифати неизбежноста на евроинтегративните процеси, кои налагаат реформи, наместо опседнатост со митови и револуции.