Бирократска гилотина

Се сеќавате ли на владиниот проект „регулаторна гилотина“? Проектот требаше да обезбеди „сечење“ на бирократските прописи, процедури и правила кои им го загорчуваа животот на граѓаните. Здравиот разум сугерира - колку помалку бирократски прописи, толку помалку потреба и од државни службеници. Но, види чудо: регулаторната гилотина сече ли сече, а државните службеници се множат како печурки по дожд. Што е причината?

Злобните јазици велат дека регулаторната гилотина почнала да сече и кај што не треба, па ја „исекла“ и владината „времена забрана за нови вработувања во државната администрација и јавниот сектор во 2009 година“. Очигледно, „тази забрана не е забрана“ затоа што во првата половина од годинава биле регуларно вработени над 500 службеници (се лицитира и на 8.000 лица со договори за привремено вработување). Според владините планови, предвидени се вкупно 4639 нови државни службеници во следните три години (само за ЕУ-агендата). Ако за усвојување на новите ЕУ-прописи се потребни толку нови државни службеници, нели е логично по успешната „сеча“ на старите прописи (и придобивките од информатичката „преродба“) да се намалат потребите за илјадници државни службеници?

Ако не ме лаже сеќавањето, Владата дури и не' повика нас граѓаните да и' доставуваме предлози за бирократска „сеча“. Инспириран од ВМРО-вската мудрост „Пари немат - дејствујте“, го доставувам следниов антибирократски предлог: напоредно со „регулаторната гилотина“ Владата да почне со нов проект - „административна гилотина“. Пред да почне големата административна сеча (од по десетина илјади работни места годишно), на нашите државни службеници треба убаво да им се даде до знаење дека кревката македонска економија не може да поднесе толку гломазна и неефикасна администрација и дека многу од административците може да отидат „јабана“. Од име на проектот „Инвестирајте во Македонија“, Владата може да им обезбеди пристојни кредити и обуки за преквалификација на сите државни службеници кои ќе претпочитаат да го отстапат неефикасното работно место, за да почнат свој сопствен креативен бизнис.

Се разбира, успехот на административната гилотина ќе виси во воздух ако не почне со немилосрдна министерска гилотина. Не сугерирам нова реконструкција на министрите, туку реконструкција на министерствата, со што би исчезнала потребата од некои министерства, министри, а особено од замениците на министрите.

Први жртви на министерската гилотина би требало да бидат министрите без ресор, особено неуспешните министри за странски инвестиции. Ако нашиот премиер реши да стане премиер за евроинтеграции, може да заштедиме една вицепремиерска позиција. Со намалувањето на бројот на министерствата преку претворање на одделни министерства во сектори, би се решил актуелниот проблем на некоординираност помеѓу сродните министерства. На пример, логично е Министерството за земјоделство да стане отсек во Министерството за економија и развој, во кое би се асимилирале и Министерството за информатичко општество и Министерството за транспорт и врски. Министерството за правда би можело да се трансформира во Министерство за човекови права и да апсорбира како отсеци неколку министерства: отсек за право на здравје, отсек за право на работа, отсек за право на социјална заштита, отсек за право на образование, отсек за културни права, отсек за право на здрава животна средина итн. Бездруго, административната гилотина треба да го зафати и постоечкото Министерство за внатрешни работи кое функционира како посебна „држава во држава“.

Административната гилотина би имала уште поголем успех ако биде проследена со „пратеничка гилотина“. Досегашното искуство кажува дека Македонија е пресиромашна земја за да може да храни 120 професионални пратеници кои имаат неверојатно ниска доверба кај граѓаните. Имено, мнозинството граѓани смета дека Собранието е целосно зависно од Владата во постапката за донесување закони и дека пратениците не си ја вршат добро својата работа за која се преплатени. Најголемиот дел од граѓаните со задоволство би го мониторирале проектот „пратеничка гилотина“ затоа што ниту имале можност да се сретнат со нивните пратеници, ниту пак чуле и виделе дека тие покренале некаква иницијатива што е во нивен интерес.

Интересно би било да се чуе мислењето на граѓаните и во врска со можниот проект „претседателска гилотина“. Дали имаме потреба од „анекс“ претседател кој ужива доверба од дури 1% од гласачите и кој очигледно нема ниту политички авторитет, а ниту државен капацитет да ја извршува одговорната функција? Колку ли само пари и време ќе се заштедат на избори, кампањи, трчи-лажи советници, непродуктивни патувања, скапи кујни и садови?

Бирократската гилотна мора да почне да работи со полн капацитет ако сакаме да го ублажиме најгорливиот проблем - дури половина од државниот буџет оди на плата за јавната администрација! Државата треба час поскоро да ја напушти улогата на најголемиот работодавец, а партиите треба конечно да се откажат од „социјалната“ функција на агенции за партиски вработувања.