Судот на партијата

За да не стане здодевна третата сезона од политичката сапуница „Љубов и омраза“, под итно беа промовирани нови негативци во улога на главни кочничари на несудената преродба. Така, „малата групичка“ злобни духови кои деноноќно коваат заговори против остварувањата на народната влада се зголеми за уште неколку „поединци“ со „комунистички менталитет“ - судиите на Уставниот суд.

Има ли појасен симптом дека нешто е навистина гнило во државата Македонија од обвинителниот акт против Уставниот суд од страна на „Центарот за комуникации на ВМРО-ДПМНЕ“? Дали е свесна ВМРО-ДПМНЕ каква порака испраќа во Брисел кога обвинува дека Уставниот суд е „длабоко политизиран и партизиран“ и „не може да носи правилни одлуки“? Какви последици по нашиот демократски имиџ ќе има заклучокот на ВМРО-ДПМНЕ дека е неприфатливо „во една демократска држава да функционира суд кој носи одлуки само со цел да и' наштети на Владата“? Ако владејачката партија е убедена дека Македонија не е демократска држава поради партизираноста и зависноста на Уставниот суд, зошто да не бидат убедени во тоа и нашите „пријатели“ од Грција, кога ќе се носи одлука за датум за преговори?

Кога некоја институција е јавно обвинета за „директен упад во законодавниот систем на државата“ најмалку што можеме да очекуваме е да се посочат непосредни докази во прилог на таквото тврдење. Јавното обвинение мора да се сфати уште посериозно кога за упад во законодавниот систем ќе бидат обвинети токму оние што го решаваат судирот на надлежностите меѓу носителите на законодавната, извршната и судската власт. Како може да се очекува граѓаните да имаат доверба во Уставниот суд, кога партијата која освоила најмногу доверба од граѓаните јавно докажува дека тој суд „не може да носи правилни одлуки“?

Премногу тешки обвиненија паднаа врз плеќите на Уставниот суд: за укинување на слободата на избор како човеково право, за грубо ограничување на верските слободи на граѓаните, за „комунистички менталитет“, за „темпирани одлуки“, за бидување „законодавец во сенка“, за партизираност, за „инструмент на Бранко Црвенковски“, за зголемување на невработеноста... Еден од пратениците на ВМРО-ДПМНЕ дури и јавно посочи имиња на неколку уставни судии, обвинувајќи дека „по нарачка рушат“ закони. Ако аргументите против непристрасноста и независноста на судиите бидат сериозно земени предвид од страна на Европската комисија, тогаш ќе испадне дека најголеми непријатели во Брисел сме си ние самите.

Признавам, не знаев дали да се смеам или да плачам, читајќи го образложението на еден пратеник (претседател на собраниската Комисија за одбрана и безбедност), за начинот на кој уставните судии ја применувале вето „логиката на Караманлис“. Остај што експресно ги „погрчи“ неокомунистичките судии туку, според „логиката на Ѓорчев“, тие испаднаа виновни и за злоупотребата на дрога и алкохол кај младите, па дури и за тоа што „се' повеќе бракови се разведуваат, ХПВ и кламидија на сите страни, мажите одат во јавни куќи, жените по швалери...“. Откако несудениот правник им одржа на судиите лекција по уставно право, логика и демохристијанско воспитание, фалеше само уште храбро да поентира: „Јас не го признавам Уставниот суд, го признавам само судот на мојата партија“.

Зошто толку гнев и ароганција кон Уставниот суд? Зошто, наместо силата на аргументите, владејачката партија упорно ги промовира аргументите на силата, понижувајќи ја независноста на судството? Одговорот на овие прашања лежи во образложенијата на одлуките на Уставниот суд кои фрлаат појасна светлина за начинот на владеење на ВМРО-ДПМНЕ. На пример, кога ја укинува глобата во износ од 200 евра во денарска противвредност (за физичко лице што купува алкохолни пијалаци од 19 часот до 6 часот наредниот ден), судот образложува дека ваквото казнување е „неосновано навлегување и повреда на достоинството и угледот на граѓанинот и неговиот морален интегритет.“

Потоа, кога ги укинува дискриминаторските одредби во Законот за заштита на децата, судот укажува дека „не се во функција на заштитата на мајчинството и на децата бидејќи не се однесуваат на сите мајки и деца во државата“. Исто така, кога ги укинува т.н. „патриотски сметки“, судот заклучува дека таа стимулативна мерка „доведува до нарушување на принципот на слободата на пазарот и со истата не се обезбедува рамноправна положба на субјектите на пазарот.“ Ваквите образложенија на Уставниот суд испраќаат недвосмислена порака дека „преродбата“ не води сметка ниту за достоинството и угледот на граѓаните, ниту пак за принципот на рамноправност на граѓаните и субјектите на пазарот.

Како капак на се' дојде и последната одлука на Уставниот суд за укинување на членот кој овозможуваше остварување на верско образование како изборен предмет во основните училишта. Несомнено, за нас е подобро што законот падна на Уставен суд, отколку на Европскиот суд за човекови права. Бездруго, нашата држава не се погрижи да го оствари заклучокот на судот од Стразбур и да им овозможи на учениците „да развијат критички ум кон религијата (...) во смирена атмосфера лишена од какво било преобратување“. Во нашиот случај, се чини дека имаше премногу назнаки дека државата не ја почитува забраната „да спроведува цел на индоктринација која може да се смета како непочитување на религиозните и философските убедувања на родителите.“

Има ли излез од ќор-сокакот? Најнапред, Владата треба да создаде уставна можност за остварување на човековото право на родителите да изберат, согласно нивните убедувања, религиозно или морално образование за своите деца. Наместо да го сатанизира Уставниот суд, владејачката партија може да иницира уставни промени со кои граѓаните ќе можат да основаат приватни образовни установи и во основното образование. Со паѓањето на државниот монопол над основното образование, најбрзо и најбезболно ќе се овозможи воведување веронаука и во приватните основни училишта.